Nennii Historia Britonum 50

[De uita Sancti Patricii]

Sanctus Germanus reuersus est post mortem illius ad patriam suam, et Sanctus Patricius erat in illo tempore captiuus apud Scottos, et dominus illius nominabatur Milchu, et porcarius cum illo erat, et in septimo decimo anno aetatis suae reuersus est de captiuitate, et nutu Dei eruditus est postea in sacris litteris, et ad Romam usque peruenit, et per longum spatium mansit ibidem ad legendum et ad scrutanda mysteria Dei, et sacrarum Scripturarum libros percucurrit. 

San Xermán retornou despois da morte daquel á súa patria, e San Patricio estaba naquel tempo prisioneiro entre os escotos, e o seu amo chamábase Milchu, e estaba con el como porqueiro, e aos dezasete anos de idade volveu do cautiverio, e por designio de Deus foi instruído despois nas letras sagradas, e foi a Roma, e por moito tempo permaneceu alí para ler e coñecer os misterios de Deus, e leu na súa totalidade os libros das sagradas escrituras.

Nam cum ibi esset per annos septem, missus est Palladius episcopus primitus a Celestino episcopo et papa Romae ad Scottos in Christum conuertendos, sed prohibuit illum Deus per quasdam tempestates, quia nemo potest accipere quicquam de terra, nisi de caelo datum fuerit illi desuper. Et profectus est ille Palladius de Hibernia et peruenit ad Brittanniam, et ibi defunctus est in terra Pictorum.

Pois, estando alí durante sete anos, o bispo Paladio foi enviado por primeira vez por Celestino, bispo e papa de Roma, á terra dos Escotos para os converter a Cristo, pero impediullo Deus mediante algunhas treboadas, porque ninguén pode acadar nada na terra, a non ser que se lle conceda dende o ceo. E partiu Paladio de Hibernia e chegou a Britania, e alí morreu na terra dos Pictos.

• Accipere quicquam de terra : pode ter un valor máis concreto de "chegar a algunha terra".
• Hai que entender que Paladio non volve de Hibernia, senón que non podendo chegar alí por causa do tempo, muda o seu rumbo e chega a Britania, en concreto a Escocia.

Nennii Historia Britonum 49

[De genealogia Guorthigirni]

Haec est genealogia illius, quae ad initium retro recurrit. Fernmail ipse est qui regit modo in regionibus duabus, Buelt et Guorthigirniaun, filius Teudubir. Teudubir ipse est rex Buelitiae regionis, filius Pascent, filii Gaidcant, filii Moriud, filii Eldat, filii Edoc, filii Paul, filii Mepurit, filii Briacat, filii Pascent, filii Guorthigirn, Guortheu, filii Guitataul, filii Guitolin, filii Gloui.

Esta é a súa xenealoxía, dende o momento presente cara atrás. O propio Fernmail é o que reina agora en dúas rexións, Buelt e Guorthigirniaun, o fillo de Teudubir. O propio Teudubir é o rei da rexión de Buelitia, fillo de Pascent, fillo de Gaidcant, fillo de Moriud, fillo de Eldat, fillo de Edoc, fillo de Paul, fillo de Mepurit, fillo de Briacat, fillo de Pascent, fillo de Guortixirno, de Guorteu, fillo de Guitataul, fillo de Guitolin, fillo de Gloui. 

• Non concordo con Giles na tradución de <<Haec est genealogia illius, quae ad initium retro recurrit>>, que el traduce como This is the genealogy of Vortigern, which goes back to Fernmail, who reigned in the kingdom of Guor thegirnaim, and was the son of Teudor. Non texto latino que utilizo non se di iso, ademais parece ir contra o sentido lóxico, pois Fernmail descende de Guortixirno, e non ao contrario.

Bonus, Paul, Mauron, Guotolin, quattuor fratres fuerunt, filii Gloui, qui aedificauit urbem magnam super ripam fluminis Sabrinae, quae uocatur Brittannico sermone Cair Gloui, Saxonice autem Gloecester. Satis dictum est de Guorthigirno et de genere suo.

Bono, Paul, Mauron e Guotolin, foron catro irmáns, fillos de Gloui, que levantou unha grande cidade na beira do río Sabrina, a cal é chamada na lingua dos bretóns Cair Gloui, en troques na lingua dos saxóns Gloecester. E xa dabondo se falou de Guortixirno e máis da súa linaxe.

Nennii Historia Britonum 48

[De morte Guorthigirni et liberis suis]

Postquam exosi fuerunt illi omnes homines gentis suae pro piaculo suo, inter potentes et impotentes, inter seruum et liberum, inter monachos et laicos, inter paruum et magnum, — et ipse dum de loco ad locum uagus erat, tandem cor eius crepuit et defunctus est, non cum laude.

Despois de que se fixeron odiosos todos aqueles homes da súa familia por mor do seu pecado, entre os poderosos e os débiles, entre o escravo e o libre, entre os cregos e os leigos, entre o pequeno e o grande, - mentres el mesmo vagaba dun lugar para outro, o seu corazón finalmente fallou e morreu, non con gloria.

Alii dixerunt, terra aperta est, et deglutiuit eum, in nocte in qua combusta est arx circa eum, quia non inuentae sunt ullae reliquiae illorum, qui combusti sunt cum eo in arce.

Outros dixeron: "a terra briuse e tragouno na noite na que ardeu a fortaleza ao seu redor" porque non se atoparon restos ningúns dos que arderon con el na fortaleza.

Tres filios habuit, quorum nomina sunt, Guorthemir, qui pugnabat contra barbaros, ut supra diximus; secundus, Categirn; tertius, Pascent, qui regnauit in duabus regionibus, Buelt et Guorthigirniaun, post mortem patris sui, largiente Ambrosio illi, qui fuit rex inter omnes reges Brittannicae gentis. 

Tivo tres fillos, dos cales os nomes son: Guortemir, que loitaba contra os bárbaros, como dixemos antes; o segundo Cartegirn; o terceiro Pascent, que reinou sobre dúas rexións, Buelt e Guorthigirniaun, trala morte de seu pai, por concesión daquel Ambrosio que foi rei entre todos os reis da nación británica.

Quartus fuit Faustus, qui a filia sua genitus est illi, et Sanctus Germanus baptizauit illum et nutriuit et docuit, et condidit locum magnum super ripam fluminis, quod uocatur Renis, et manet usque hodie. Et unam filiam habuit, quae mater fuit Fausti Sancti.

O cuarto foi Fausto, que lle naceu dunha filla súa, e San Xermán bautizouno, alimentouno e educouno, e fundou un grande lugar na ribeira do río que se chama Renis, e permanece até hoxe. E tivo unha filla, que foi a nai de San Fausto.

Nennii Historia Britonum 47

[De morte Guorthigirni]

Sanctus uero Germanus Guorthigirno praedicabat ut ad Dominum suum conuerteret; at ille usque ad regionem, quae a nomine suo accepit nomen, Guorthigirniaun, miserabiliter effugit, ut ibi cum uxoribus suis lateret. 

Pola súa banda San Xermán predicada a Guortixirno que se convertese ao seu Señor; pero el fuxiu tristemente até a rexión que se chamou Guortixirniaun por el, para se agachar alí na compañía das súas mulleres.

Et Sanctus Germanus post illum secutus est cum omni clero Brittonum, et ibi quadraginta diebus et quadraginta noctibus mansit, et super petram orabat, et die noctuque stabat. Et iterum Guorthigirnus usque ad arcem Guorthigirni, quae est in regione Demetorum juxta flumen Teibi, ignominiose abscessit. 

E San Xermán foi tras el con todo o clero de Britania, e alí ficou durante corenta días e corenta noites, e sobre unha pedra rezaba, e día e noite permanecía en pé. E de novo Guortixirno marchou dun modo vergonzoso até a fortaleza de Guortixirno, que está na rexión dos Demetos á beira do río Teibi.

Et solito more Sanctus Germanus eum secutus est, et ibi ieiunus cum omni clero tribus diebus totidemque noctibus causaliter mansit; et in quarta nocte arx tota, mediae circa noctis horam, per ignem missum de caelo ex improuiso cecidit, ardente igne caelesti; et Guorthigirnus, cum omnibus, qui cum eo erant, et cum uxoribus suis, defecit. Hic est finis Guortigirni, ut in libro Beati Germani repperi; alii autem aliter dixerunt.

E como de costume San Xermán seguiuno e alí en xexún con todo o clero por esta causa permaneceu durante tres días e outras tantas noites; e na cuarta noite toda a fortaleza, ao redor da media noite, derrubouse por causa de lume enviado dende o ceo de súpeto, ardendo o lume celeste; e Guortixirno, con todos os que con el estaban e con todas as súas mulleres morreu. Este é o fin de Guortixirno, segundo atopei no libro do beato Xermán; pero outros contaron outras cousas.

Nennii Historia Britonum 46

[De senioribus Brittanis a Saxonibus iugulatis]

Et Hengistus omni familiae suae iussit, ut unusquisque artauum suum sub pede in medio ficonis sui poneret, 'et quando clamauero ad vos et dixero, "Eu Saxones, nimith eure saxes," cultellos uestros ex ficonibus uestris educite, et in illos irruite, et fortiter contra illos resistite; et regem illorum nolite occidere, sed eum, pro causa filiae meae, quam dedi illi in coniugium, tenete, quia melius est nobis ut ex manibus nostris redimatur.' 

Henxisto mandou a toda a súa xente que cada un agachase o seu coitelo baixo o pé, no medio do seu zapato, e "cando vos berre e diga 'Eu Saxones, nimith eure saxes' sacade os vosos coitelos dos vosos zapatos e atacádeos e con valentía mantédevos firmes contra eles; e non matedes ao seu rei, senón que o apreixedes, por causa da miña filla, que lle dei en matrimonio, porque é mellor que nolo leven das mans en troques dun rescate. 

Et conuentum adduxerunt et in unum conuenerunt; et Saxones amicabiliter locuti in mente interim uulpicino more agebant, et uir iuxta uirum socialiter sederunt.

E cumpriron o acordado e reuníronse; e os saxóns falaban amigablemente mentres no seu pensamento se comportaban coma os raposos, e cada home sentou xunto a otro home como amigos. 

Hengistus, sicut dixerat, uociferatus est, et omnes seniores trecenti Guorthigirni regis iugulati sunt, et ipse solus captus et catenatus est, et regiones plurimas pro redemtione animae suae illis tribuit, id est, Estsaxum, Sutsaxum, ut ab illicita coniunctione se separaret.

Henxisto, como dixera, berrou e os trescentos nobres do rei Guortixirno foron asasinados, e el so foi capturado e encadeado, e moitas rexións en troques da súa vida deulles, a saber, Estsaxum, Sutsaxum, para se poder liberar daquela ilícita compañía.

Nennii Historia Britonum 45

[De reditu barbarorum et de cosilio fallaci capto]

At barbari reuersi sunt magno opere, cum Guorthigirnus amicus illorum erat propter uxorem suam, et nullus eos abigere audacter ualuit, quia non de uirtute sua Brittanniam occupauerunt, sed de nutu Dei; contra uoluntatem Dei quis poterit et nitatur? sed quomodo uoluit Dominus fecit, et ipse omnes gentes regit et gubernat.

Pero os bárbaros retornaron cunha grande forza, cando Guortixirno era o seu amigo a causa da súa muller, e ninguén puido con decisión rexeitalos, porque non ocuparon Britania polo seu merecemento, senón polo consentemento de Deus; quen podería e se esforzaría contra a vontade de Deus? Pero como quixo o Señor fixo, e el a todas as nacións rexe e goberna.

Factum est autem post mortem Guorthemir, regis Guorthigirni filii, et post reuersionem Hengisti cum suis turbis, consilium fallax hortati sunt, ut dolum Guorthigirno cum exercitu suo facerent. At illi legatos, ut impetrarent pacem, miserunt, et ut perpetua amicitia inter illos fieret. 

Pero aconteceu que, tras a morte de Guortemir, fillo do rei Guortixirno, e trala marcha de Henxisto coa súa turba, inducíronos a unha decisión falaz, para enganar a Guortixirno co seu exército. Eles enviaron embaixadores para pediren a paz e para que houbese entre eles sempre amizade. 

At ille Guorthigirnus cum suis maioribus natu consilium cum omnibus fecerunt, et scrutati sunt quid facerent; tandem consilium omnibus fuit ut pacem facerent, et legati eorum reuersi sunt, et postea conuentum adduxerunt, ut ex utraque parte Brittones et Saxones in unum sine armis conuenirent, ut firma amicitia esset.

Pero Guortixirno consultou con todos os seus maiores, e consideraron que debían facer; finalmente o parecer de todos foi facer a paz, e os embaixadores deles retornaron, e despois propuxeron unha reunión, que de ambas as dúas partes os britóns e os saxóns se runisen nun mesmo lugar sen armas, para que a amizade fora firme.

Nennii Historia Britonum 44

[De pugna Guorthemir contra saxones et de contemptione mandati sui]

Et Guorthemir contra illos quattuor bella auide gessit. Primum bellum ut supra dictum est; secundum super flumen Derguentid; tertium bellum super uadum, quod dicitur in lingua eorum Episford, in nostra autem lingua Rit Hergabail, et ibi cecidit Hors, cum filio Guorthigirni, cuius nomen erat Categirn. Quartum bellum in campo iuxta Lapidem Tituli, qui est super ripam Gallici maris, commisit; et barbari uicti sunt, et ille uictor fuit, et ipsi in fugam uersi usque ad ciulas suas reuersi sunt, in eas muliebriter intrantes. 

Guortemir con tesón loitou contra eles catro guerras; a primeira como se dixo anteriormente; a segunda á beira do río Derguentid; a terceira no vado, que se chama na lingua deles Episford, pero na nosa Rit Hergabail, e alí caeu Hors, cun fillo de Guortixirno, que se chamaba Catexirno. Librou a cuarta guerra nunha chaira xunto á Pedra do Título, que está na beira do mar da Galia; e os bárbaros resultaron vencidos, e el vencedor, e eles mesmos postos en fuga voltaron ás súas naves de guerra, entrando nelas como se fosen mulleres.

Ille autem post modicum interuallum mortuus est, et ante mortem suam ad familiam suam dixit, ut sepulcrum illius in portu ponerent a quo exierant super ripam maris, (*)'in quo uobis commendо(*); quamuis in alia parte portum Brittanniae teneant et habitauerint, tamen in ista terra in aeternum non manebunt.' Illi autem mandatum eius contemserunt, et eum in loco, in quo imperauerat illis, non sepelierunt.

Pero el pouco despois morreu, e antes da súa morte díxolle á súa familia que puxesen o seu sepulcro á beira do mar no porto do que saíran, "(*)no que a vós me confío(*); aínda que noutra parte de Britania teñan porto e habiten, sen embargo non permanecerán para sempre nesta terra". Pero eles desprezaron a súa orde e non o enterraron no lugar no que lles mandara.

Nennii Historia Britonum 43

[De pugna Guorthemir contra Hengistum et Horsum, duces saxonum]

Interea Guorthemir, filius Guorthigirn, cum Hengisto et Horso, et cum gente illorum, petulanter pugnabat, et eos usque ad supradictam insulam, quae uocatur Tanet, expulit, et eos ibi tribus uicibus conclusit, obsedit, percussit, comminuit, terruit. Et ipsi legatos ultra mare usque in Germaniam transmittebant, uocando ciulas cum ingenti numero bellatorum uirorum. Et postea pugnabant contra reges nostrae gentis : aliquando uincebant et dilatabant terminos suos; aliquando uincebantur et expellebantur.

Mentres tanto Guorthemir, o fillo de Guorthixirno, con Henxisto e Horso e máis coa súa nación, loitaba con brío, e a eles até a devandita illa, que se chama Tanet, expulsou, e a eles alí por tres veces encerrou, asediu, atacou, decimou, aterrou. E eles mesmos mandaban enviados a outra beira do mar, á Xermania, reclamando naves de guerra cun grande número de guerreiros: de cando en vez vencían e ampliaban as súas fronteiras; de cando en vez eran vencidos e rexeitados.

Nennii Historia Britonum 42

Et in crastino conuentio facta est, ut puer interficeretur. Et puer dixit regi, 'Cur uiri tui me ad te detulerunt?' Cui rex ait, 'Vt interficiaris, et sanguis tuus circa arcem istam aspergetur, ut possit aedificari.' Respondit puer regi, 'Quis tibi monstrauit?' Et respondit rex, 'Magi mei mihi dixerunt.' Et puer dixit, 'Ad me uocentur ;' 

Ao día seguinte fíxose a reunión para matar ao rapaz. E díxolle o rapaz ao rei, "por que os teus homes me trouxeron perante ti?". Contestoulle o rei, "para te matar e para que o teu sangue sexa espallado ao redor desta fortaleza e que así se poida construír". Respondeu ao rei o rapaz, "Quen che dixo isto?" E respondeu o rei, "os meus adiviños dixéronmo". E o rapaz dixo "Que veñan diante de min".

et inuitati sunt magi et puer illis dixit, 'Quis reuelauit uobis, ut ista arx a sanguine meo aspergeretur, et nisi aspergatur a sanguine meo in aeternum non aedificabitur? Sed hoc cognoscam, quis uobis de me palam fecit?' 

E os adiviños foron convidados a vir e o rapaz díxolles, "Quen vos revelou que esta fortaleza debe ser regada co meu sangue, e se non se rega co meu sangue non se poderá construír nunca? Pero quero saber isto, quen vos falou de min?"

Iterum puer dixit, 'Modo tibi, o rex, elucubrabo et in ueritate tibi omnia satagam; sed magos tuos percunctor quid in pauimento istius loci est? Placet mihi, ut ostendant tibi quid sub pauimento habetur.' 

Dixo o rapaz de novo, "A ti, oh rei, vouche iluminar e heiche esclarecer todo; pero aos teus adiviños pregunto: que hai no chan deste lugar? Quero que che mostren que se garda embaixo do chan".

At illi dixerunt, 'Nescimus.' Et ille dixit, 'Comperior, stagnum in medio pauimenti est, uenite et fodite, et sic inuenietis.' Venerunt et foderunt, et fuit. Et puer ad magos dixit, 'Proferte mihi, quid est in stagno?' et siluerunt, et non potuerunt reuelare illi. At ille dixit illis, 'Ego uobis reuelabo; duo uasa sunt; et sic inuenietis;' uenerunt, et uiderunt sic. 

Pero eles dixeron: "Non sabemos". E el dixo: "Descúbrovolo, hai un estanque no medio do chan, vinde e cavade, e así atoparédelo". Viñeron e cavaron, e alí estaba. E o rapaz díxolles aos adiviños, "Dicídeme, que hai no estanque?" e calaron, e non llo puideron revelar. Pero el díxolles: "Eu héivolo revelar; hai dous recipientes; así atoparédelo". Viñeron e viron que era así.

Et puer ad magos dixit, 'Quid in uasis conclusis habetur?' at ipsi siluerunt et non potuerunt reuelare illi. At ille asseruit, 'In medio eorum tentorium est, separate ea, et sic inuenietis.' Et rex separari iussit, et sic inuentum est tentorium complicatum, sicut dixerat. Et iterum interrogauit magos, 'Quid in medio tentorii est etiam nunc enarrate,' et non potuerunt scire. 

E o rapaz díxolle aos adiviños: "Que se garda nos recipientes fechados". Pero eles calaron e non llo puideron desvelar. Pero el afirmou: "No medio hai unha tenda, separádeos e atoparédelo así". E o rei mandou que se separasen e así atoparon unha tenda dobrada, como dixera. E de novo preguntou aos adiviños: "Que hai no medio da tenda dicídeme tamén agora" e non o puideron saber.

At ille reuelauit, 'Duo uermes in eo sunt, unus albus et unus rufus; tentorium expandite.' Et extenderunt, et duo uermes dormientes inuenti sunt. Et dixit puer, 'Exspectate et considerate quid facient vermes;' et coeperunt uermes ut alter alterum expelleret, alius autem scapulas suas ponebat ut eum usque ad dimidium tentorii expelleret, et sic faciebant tribus uicibus. 

Pero el desvelouno: "Nela hai dous vermes, un branco e outro encarnado; estendede a tenda". E estendérona, e foron atopados dous vermes que durmían. E dixo o rapaz: "Esperade e fixádevos no que van facer os vermes". E comezaron os vermes a empuxar o un ao outro, pero o outro poñía as costas para empuxar o outro até o medio da tenda, e así fixeron por tres veces.

Tamen tandem infirmior uidebatur uermis rufus, et postea fortior albo fuit, et extra finem tentorii expulit, tunc uictor alterum secutus trans stagnum est, et tentorium euanuit. Et puer ad magos refert, 'Quid significat mirabile hoc signum, quod factum est in tentorio?' et illi proferunt, 'Nescimus.' 

Finalmente, sen embargo, o verme encarnado parecía o máis feble, e despois foi máis forte có branco, e expulsouno fóra da tenda, entón o vencedor seguiu ao outro á outra beira do estanque e a tenda desapareceu. E o rapaz dilles aos adiviños: "Que significado ten este feito marabilloso que aconteceu na tenda?" E eles din: "non sabemos".

Et puer respondit, 'En reuelatum est mihi hoc mysterium, et ego uobis propalabo.' Dixitque regi, 'Regni tui figura tentorium est; duo uermes duo dracones sunt ; uermis rufus draco tuus est, et stagnum figura huius mundi est. 

E o rapaz respondeu: "Velaiquí que a min se me revelou este misterio, e eu héivolo comunicar". E díxolle ao rei: "A tea da tenda é a imaxe do teu reino; os dous vermes son dous serpes; o verme encarnado é o teu serpe, e o estanque é a representación deste mundo.

At ille albus draco, illius gentis quae occupauit gentes et regiones plurimas in Brittannia, et paene a mari usque ad mare tenebit; et postea gens nostra surget, et gentem Anglorum trans mare uiriliter deiiciet. 

Pola súa banda o verme branco e o daquela nación que ocupou nacións e moitísimas rexións en Britania, e case de mar a mar vaina dominar; despois a nosa nación erguerase e con valentía expulsará á nación dos anglos á outra beira do mar.  

Tu, tamen, de ista arce uade, quia eam aedificare non potes, et multas prouincias circumi, ut inuenías tutam arcem, et ego hic manebo.' Et rex ad adolescentem dixit, 'Quo nomine uocaris?' ille respondit, 'Ambrosius uocor,' (id est, Embries Guletic ipse uidebatur.) 

Ti, sen embargo, marcha desta fortaleza, porque non a podes construír, e percorre moitas provincias, até que atopes unha fortaleza segura, eu ficarei aquí". E o rei ao rapaz dixo, "como te chamas?". El respondeu, "chámome Ambrosio" (isto é, Embries Guletic el mesmo parecía).

Et rex dixit, 'De qua progenie es?' 'Unus est pater meus de consulibus Romanicae gentis.' Et arcem dedit rex illi, cum omnibus regnis occidentalis plagae Brittanniae; et ipse cum magis suis ad sinistralem plagam peruenit, et usque ad regionem, quae uocatur Guunnessi, aufugit, et urbem ibi, quae uocatur suo nomine Cair Guorthigirn, aedificauit.

E o rei dixo, "De que estirpe es?" "Meu pai é un dos cónsules da nación romana". E o rei deulle a el aquela fortaleza, con todos os reinos da parte occidental de Britania; e el mesmo na compañía dos seus adiviños foi cara a parte oriental, e até a rexión, que se chama Guunnessi, fuxiu, e unha cidade alí, que se chama a partir do seu nome Cair Guorthigirn, edificou.

Nennii Historia Britonum 41

[De puero sine patre inuento et ad Guorthigirnum ducto]

Et ipse legatos ex consilio magorum per uniuersam Brittanniam misit, utrum infantem sine patre inuenirent. Et lustrando omnes prouincias regionesque plurimas, uenerunt ad Campum Elleti, qui est in regione, quae uocatur Gleguissing, et pilae ludum faciebant pueri. Et ecce! duo inter se litigabant, et dixit alter alteri, 'O homo sine patre, bonum non habebis.' At illi de puero ad pueros diligenter percunctabantur, et cunctantes matrem si patrem haberet, et illa negauit et dixit, 'Nescio quomodo in utero meo conceptus est, sed unum scio, quia uirum non cognoui unquam;' et iurauit illis patrem non habere. Et illi eum secum duxerunt usque ad Guorthigirnum regem et eum insinuauerunt regi.

• utrum introducindo condicional: legatos [...] per uniuersam Brittanniam misit, utrum infantem sine patre inuenirent
• xerundio : lustrando omnes prouincias regionesque plurimas
• quia = conxunción completiva : unum scio, quia uirum non cognoui unquam

O propio rei segundo o consello dos adiviños mandou mensaxeiros por toda Britania, para ver se atopaban a un neno sen pai. E percorrendo todas as provincias e moitísimas rexións, chegaron a Campo de Eleto, que está nunha rexión que se cham Gleguissing, e os nenos xogaban á pelota. E velaiquí que dous entre si pelexaban, e díxolle un ao outro: "Oh home sen pai, non che vai ir ben". Pero eles moito preguntaban sobre o rapaz aos nenos; preguntando á nai se tiña pai, ela negouno e dixo: "Non sei de que maneira foi concebido no meu ventre, pero sei unha cousa, que nunca tiven relación cun home". E xuroulles que non tiña pai. E eles levárono consigo á presencia do rei Guortixirno e presentáronllo ao rei.

Nennii Historia Britonum 40

[De arce regi aedificanda]

Et postea rex ad se inuitauit magos suos, ut quid faceret ab eis interrogaret. At illi dixerunt, 'In extremos fines regni tui uade, et arcem munitam inuenies, ut te defendas; quia gens, quam suscepisti in regno tuo, inuidet tibi et te per dolum occidet, et uniuersas regiones, quas amasti, occupabit cum tua uniuersa gente post mortem tuam.' 

• ut final : 
• rex ad se inuitauit magos suos, ut quid faceret ab eis interrogaret
• arcem munitam inuenies, ut te defendas
• interrogativa indirecta: ut quid faceret ab eis interrogaret

Despois o rei chamou á súa presencia aos seus adiviños, para lles preguntar que debía facer. Eles dixeron: "Vai aos confíns do teu reino, atoparás unha fortaleza fortificada para que te defendas; porque a nación que acolliches no teu reino, tenche envexa e hate matar con traizón, todas as terras que amaches ocupará con toda a túa xente despois da túa morte".

Et postea ipse cum magis suis arcem adipisci uenit, et per multas regiones multasque prouincias circumdederunt, et illis non inuenientibus, ad regionem, quae uocatur Guined, nouissime peruenerunt; et illo lustrante in montibus Hereri, tandem in uno montium loco, in quo aptum erat arcem condere, adeptus est. 

• ablativo absoluto : 
• illis non inuenientibus
• illo lustrante in montibus Hereri

Despois el mesmo cos seus adiviños decidiu buscar a fortaleza; por moitas rexións e provincias deron voltas e, sen a atoparen, finalmente chegaron a unha rexión que se chama Guined; e mentres o rei camiñaba polos montes Hereri, finalmente nun lugar dos montes, atopou un lugar no que era axeitado construír a fortaleza.

Et magi ad illum dixerunt, 'Arcem in isto loco fac, quia tutissima a barbaris gentibus in aeternum erit.' Et ipse artifices congregauit, id est, lapicidînas, et ligna et lapides congregauit, et cum esset congregata omnis materia, in una nocte ablata est materia, et tribus uicibus iussit congregari, et nusquam comparuit.

• cum histórico : cum esset congregata omnis materia

Os adiviños dixéronlle: "Fai unha fortaleza neste lugar, porque será moito segura contra as nacións bárbaras por sempre". E reuniu artesáns, isto é, canteiros, e reuniu leña e pedras, e despois de ser reunida todo o material, nunha noite desapareceu o material, e por tres veces mandou que se reunira, e nunca apareceu.

Et magos arcessiuit et illos percunctatus est, quae esset haec causa malitiae, et quid hoc eueniret. At illi responderunt, 'Nisi infantem sine patre inuenies et occidetur ille, et arx a sanguine suo aspergatur, nunquam aedificabitur in aeternum.'

• Interrogativa indirecta: illos percunctatus est, quae esset haec causa malitiae, et quid hoc eueniret

Fixo chamar aos adiviños e preguntoulles cal fora a causa da desgracia, e por que isto acontecera. Pero eles responderon: "A non ser que atopes un neno pequeno sen pai e o mates, e a fortaleza sexa regada co seu sangue, nunca se construirá para sempre".

Nennii Historia Britonum 39

[Guorthigirnus filiam suam uxorem ducit et filium suum Sancto Germano dare conatur] 

Iam super omnia mala adiiciens Guorthigirnus accepit filiam suam uxorem sibi, et peperit ei filium; et hoc cum compertum esset a Sancto Germano, eum corripere uenit cum omni clero Brittonum. 

• Dobre acusativo (CD + C.Pvo.) : accepit filiam suam uxorem sibi
• cum histórico : hoc cum compertum esset a Sancto Germano

Engadindo <un novo mal> sobre todos os males, Guortixirno tomou a súa filla como esposa, e enxendroulle un fillo; despois de que isto foi coñecido por Santo Xermano, veu acusalo con todo o clero dos britóns.

Et dum conuenta esset magna synodus clericorum ас laicorum in uno consilio, ipse rex praemonuit filiam suam ut exiret ad conuentum, et ut daret filium suum in sinum Germani, et ut diceret quod ipse erat pater filii; et mulier fecit sicut erat edocta.

• dum + subx. = cum histórico : dum conuenta esset magna synodus clericorum ас laicorum in uno consilio
• praemonere aliquem ut aliquod faciat (ut?) : ipse rex praemonuit filiam suam ut exiret ad conuentum 
• quod conxunción completiva (que) : ut diceret quod ipse erat pater filii

E mentres se reunía o grande sínodo dos clérigos e dos leigos nun único consello, o mesmo rei advertiu a súa filla que saíse á reunión e que puxese a seu fillo no colo de Xermano, e que dixese que el era o pai do fillo; a muller fixo como se lle instruíra.

Germanus autem eum benigne accepit et dicere coepit, 'Pater tibi ero, nec te dimittam, nisi mihi nouacula cum forcipe pectineque detur, et ad patrem tuum carnalem tibi dare liceat.' Et oboediuit puer, et usque ad auum suum patremque carnalem Guorthigirnum perrexit, et puer illi dixit, 'Pater meus es, caput meum tonde et comam capitis mei.'

Pero Xermano aceptouno con cariño e comezou a dicir: "Serei teu pai, e non te hei deixar, a non ser que se me dea unha navalla con tenaces e peite y que lla poidas dar a teu pai carnal". E obedeceu o neno, até seu avó e pai carnal, Guortixirno, foi e díxolle o rapaz: "Es meu pai, rasura a miña cabeza e a cabeleira da miña cabeza".

Et ille siluit et tacuit, et puero respondere noluit, sed surrexit et iratus est ualde, ut a facie Sancti Germani fugeret, et maledictus est, et damnatus a Sancto Germano et omni Brittonum consilio.

• ut final : ut a facie Sancti Germani fugeret

E el gardou silencio e non quixo responder ao rapaz, senón que se ergueu e alporizouse moite, para fuxir da presencia de Santo Xermano, e foi maldito e condenado por Santo Xermano e por todo o consello dos britóns.

Nennii Historia Britonum 38

[Multi Saxones, ab Hencgisto inuitati, ad Brittanniam ueniunt]

Et dixit Hencgistus ad Guorthigirnum 'Ego sum pater tuus, et consiliator tui ero, et noli praeterire consilium meum unquam, quia non timebis te superari ab ullo homine, neque ab ulla gente, quia gens mea ualida est. Inuitabo filium meum cum fratrueli suo, bellatores enim uiri sunt, ut dimicent contra Scottos; et da illis regiones, quae sunt in aquilone, iuxta murum, qui uocatur Guaul.' 

• AcI: non timebis te superari ab ullo homine
• ut final : Inuitabo filium meum cum fratrueli suo, [...], ut dimicent contra Scottos

Dixo Hencxisto a Guortixirno: "Eu son teu pai, e serei o teu conselleiro, non ignores nunca o meu consello, porque non temerás ser vencido por ningún home nin por ningunha nación, porque a miña nación é forte. Hei chamar a meu fillo con seu curmán, pois son guerreiros, para que loiten contra os escotos; dálles as terras que están ao norte, ao carón do muro que se chama Guaul".

Et iussit ut inuitaret eos, et inuitati sunt Octha et Ebissa cum quadraginta ciulis. At ipsi, cum nauigarent circa Pictos, uastauerunt Orcades insulas, et uenerunt et occupauerunt regiones plurimas ultra Mare Frenessicum, usque ad confinium Pictorum. 

• iubeo + ut : iussit ut inuitaret eos
• cum histórico : cum nauigarent circa Pictos

Mandou que os chamara, e foron chamados Octha e Ebisa con corenta naves de guerra. Pero eles, navegando ao redor das terras dos pictos, devastaron as illas Órcadas, viñeron e ocuparon moitísimas terras alén do Mar Frenésico, até o confín dos pictos.

Et Hencgistus semper ciulas ad se paulatim inuitauit, ita ut insulas de quibus uenerant absque habitatore relinquerent, et dum gens illius creuisset et in uirtute et in multitudine, uenerunt ad supradictam ciuitatem Cantorum.

• ut consecutivo : ita ut ínsulas de quibus uenerant absque habitatore relinquerent
• dum + plpf. de subx. = cum histórico : dum gens illius creuisset et in uirtute et in multitudine

Hencxisto pouco a pouco pero sen pausa chamou onda el naves de guerra, de modo que deixaban as illas de onde viñan sen habitantes, e despois de que a súa xente medrara en fortaleza e número, viñeron á devandita cidade dos Cantos.

Nennii Historia Britonum 37

[De consilio Hencgisti ad regionem Brittanniae capiendam]

Hencgistus autem, cum esset uir doctus atque astutus et callidus, cum explorasset super regem inertem et super gentem illius, quod sine armis utebantur, inito consilio, dixit ad regem Brittannicum, 'Pauci sumus, si uis mittemus ad patriam nostram, ut inuitemus milites de militibus nostrae regionis, ut amplior sit numerus ad certandum pro te, et pro gente tua.' 

• cum histórico : 
• cum esset uir doctus atque astutus et callidus, 
• cum explorasset super regem inertem et super gentem illius
• ablativo absoluto : inito consilio
• ut final:
• ut inuitemus milites de militibus nostrae regionis
• ut amplior sit numerum
• xerundio : ad certandum

Hencxisto en troques, sendo un home sabio, astuto e intelixente, despois de pescudar acerca daquel rei covarde e da súa nación, porque vivían sen armas, tomada unha resolución, dixo ao rei británico: "Somos poucos, se queres enviaremos aviso á nosa patria, para convidarmos a soldados de entre os soldados da nosa rexión, para que o número sexa máis grande para loitarmos por ti e pola túa xente". 

Et ille impetrauit ut facerent, et miserunt, et legati transfretauerunt trans Tythicam uallem, et reuersi sunt cum ciulis sedecim, et milites electi uenerunt in illis, et in una ciula ex eis uenit puella pulchra facie atque decorosa ualde, filia Hencgesti.

• ut completivo : impetrauit ut facerent

E el conseguiu que o fixesen, e enviaron embaixadores que cruzaron o mar tras o val Títico, e regresaron con dezaséis naves de guerra, e soldados escollidos viñeron nelas, e nunha nave de guerra daquelas veu unha rapaza de cara bonita e moito fermosa, filla de Hencxesto.

Postquam autem uenissent ciulae, fecit Hencgistus conuiuium Guorthigirno et militibus suis, et interpreti suo, qui uocabatur Ceretic, et puellam iussit ministrare illis uinum et siceram, et inebriati sunt et saturati nimis. 

• aliquem iubere aliquod facere : puellam iussit ministrare illis uinum et siceram

Pero despois de que chegaran as naves de guerra, fixo Hencxisto un banquete para Guortixirno e para os seus soldados, e máis para o seu intérprete, que se chamaba Ceretic, e á rapaza mandou servirlles viño e cervexa, e emborracháronse e comeron de máis.

Illis autem bibentibus, intrauit Sathanas in corde Gurthigirni ut amaret puellam, et postulauit eam a patre suo per interpretem suum, et dixit, 'Omne quod postulas a me impetrabis, licet dimidium regni mei.' 

• Ablativo absoluto : Illis autem bibentibus
• ut final : intrauit [...] ut amaret puellam

Pero estando eles a beber, entrou Satanás no corazón de Gurtixirno para que desexase á rapaza, e pediulla a seu pai a través do seu intérprete, e dixo, "Todo o que pides conseguirás de min, aínda que sexa a metade do meu reino".

Et Hencgistus, inito consilio cum suis senioribus, qui uenerant secum de insula Oghgul, quid peterent regi pro puella, unum consilium cum illis omnibus fuit, ut peterent regionem, quae in lingua eorum uocatur Cantguaraland, in nostra autem lingua Chent. 

• ablativo absoluto : inito consilio
• ut completivo (aposición) : unum consilium cum illis omnibus fuit, ut peterent regionem

E Hencxisto, despois de consultar cos seus maiores, que viñeran con el dende a illa de Oghgul, acerca de que lle pedirían ao rei pola rapaza, a decisión unánime foi que pedisen a rexión que na lingua dos saxóns se chama Cantguaraland, na nosa lingua en troques Chent.

Et dedit illis, Guoyrancgono regnante in Cantia, et inscius erat quia regnum ipsis tradebatur Paganis, et ipse solus in potestatem illorum clam dari; et sic data est puella illi in coniugium, et dormiuit cum ea, et amauit eam ualde.

E déullela, reinando Guoirancgono in Cantia, e era descoñecedor de que o reino se lle entregaba aos pagáns, e de que el, so, era entregado ao poder daqueles ás agachadas; e déuselle así a rapaza a el en matrimonio, e durmiu con ela, e amouna moito.

Nennii Historia Britonum 36

[De pacto cum Saxonibus a Britonibus uiolato]

Factum est autem postquam metati sunt Saxones in supradicta insula Tanet, promisit rex supradictus dari illis uictum et uestimentum absque defectione; et placuit illis, et ipsi promiserunt expugnare inimicos eius fortiter. At illi barbari, cum multiplicati essent numero, non potuerunt Brittones cibare illos. Cum postularent cibum et uestimentum sicut promissum erat illis, dixerunt Brittones, 'Non possumus dare uobis cibum et uestimentum, quia numerus uester multiplicatus est, sed recedite a nobis, quia auxilio uestro non indigemus.' Et ipsi consilium fecerunt cum maioribus suis, ut pacem disrumperent.

• Exemplo do uso de metor(1) = acampar > asentarse.
• Exemplo de cum histórico: 
• illi barbari, cum multiplicati essent numero
• Cum postularent cibum et uestimentum
• Exemplo de ut final: ut pacem disrumperent

Pero aconteceu isto despois de que os saxóns se asentaran na devandita illa de Tanet, prometeu o devandito rei que se lles daría alimento e vestido sen falta; e próugolles, e eles pola súa banda prometeron atacar aos inimigos do rei con firmeza. Pero despois de que aqueles bárbaros se multiplicasen en número, non puideron os britóns alimentalos. Ao pediren o alimento e o vestido como se lles prometera, dixeron os britóns: "non vos podemos dar alimento e vestido, porque o voso número se multiplicou, pero marchade de onda nós, porque non precisamos da vosa axuda". E eles mesmos deliberaron cos seus maiores para romperen a paz.

Nennii Historia Britonum 35

[De seruo seruato et rege facto]

In crastino die ille uir, qui hospitalis fuit illis, credidit et baptizatus est cum omnibus filiis suis, et omnis regio cum eis; cui nomen erat Catel, et benedixit ei, et addidit et dixit, 'Non deficiet rex de semine tuo,' (ipse est Catell Durnluc,) 'et tu solus rex eris ab hodierna die.' 

Ao día seguinte aquel home que os acollera hospitalariamente creu e recibiu o bautismo con todos os seus fillos, e toda a rexión con eles; o seu nome era Catel, e beiceuno, e engadiu e dixo: "Non deixará de haber un rei da túa semente" (el mesmo é Catel Durnluc) "e ti serás o único rei a partir do día de hoxe".

Et sic euenit; et impletum est quod dictum est per Prophetam dicentem, 'Suscitans de puluere egenum, et de stercore erigens pauperem, ut sedeat cum principibus, et solium gloriae teneat.' Iuxta uerba Sancti Germani rex de seruo factus est, et omnes filii eius reges facti sunt, et de semine illorum omnis regio Pouisorum regitur usque in hodiernum diem.

• Exemplo de participio de presente concertado: per Prophetam dicentem
• Exemplo de ut final: ut sedeat cum principibus, et solium gloriae teneat

E así aconteceu; e cumpriuse o que foi dito polo profeta cando di: "levantando do po ao necesitado, e do esterco elevando ao pobre, para que sente con príncipes, e teña o solio da gloria". Segundo as palabras de Santo Xermano de servo foi feito rei, e todos os seus fillos foron feitos reis, e toda a rexión dos Povisos é gobernada pola súa descendencia até o día de hoxe.

Nennii Historia Britonum 34

[De admonitione Sancti Germani et de arce combusta]

Solito ex more supradictus affuit seruus, et dixit ei Sanctus Germanus, 'Caue ne unus homo maneat de hominibus tuis in ista nocte in arce.' Et ipse reversus est in arcem et deduxit filios suos, quorum numerus erat nouem, et ipsi ad supradictum hospitium cum ipso reuersi sunt. 

• Exemplo de caue ne + subxuntivo : Caue ne unus homo maneat de hominibus tuis in ista nocte in arce

Como de costume o devandito servo apareceu, e díxolle Santo Xermano: "Mira que ningún dos teus permaneza esta noite na fortaleza". E el mesmo volveu á fortaleza e trouxo a seus fillos, que eran nove, e eles ao devandito aloxamento con el retornaron.

Et praecepit Sanctus Germanus manere eos ieiunos, et, clausis ianuis, dixit, 'Vigilantes estote, et si quid euenerit, in arcem nolite aspicere, sed orate indesinenter et ad Dominum uestrum clamate.' Et post modicum interuallum noctis ignis de caelo cecidit et combussit arcem, et omnes homines qui cum tyranno erant, et nusquam apparuerunt usque ad hodiernum diem; et arx non aedificata est usque hodie.

• Exemplo de AcI: praecepit Sanctus Germanus manere eos ieiunos
• Exemplo de ablativo absoluto : clausis ianuis
• Exemplo de condicional (futuro perfecto indicativo + imperativo): si quid euenerit, in arcem nolite aspicere

E mandou Santo Xermano que eles permanecesen en xexún e, pechadas as portas, dixo: "Estade atentos, e se algo acontece, non miredes a fortaleza, senón orade sen descanso e chamada ao voso Señor". E tras un perqueno intervalo de noite caeu lume do ceo e queimou a fortaleza, e todos os que co tirano estaban, nunca máis apareceron até o día de hoxe; e a fortaleza non foi reconstruída até o día de hoxe.

Nennii Historia Britonum 33

[De miraculis Sancti Germani]

Iterum de mane surrexerunt, ut impetrarent salutationem tyranni; at ipsi, cum orarent et exspectarent iuxta portam arcis, et ecce! uir unus currebat, et sudor illius a uertice usque ad plantas pedum distillabat.

Erguéronse de novo pola mañá, para tentar saudar ao tirano; pero mentres eles mesmos oraban e agardaban xunto á porta da fortaleza, velaiquí que un home viña correndo, e a suor caíalle da cabeza ás plantas dos pés.

• Exemplo de cum histórico : cum orarent et exspectarent iuxta portam arcis

Inclinauit se ante illos, et dixit Sanctus Germanus, 'Credis in sanctam Trinitatem?' et respondit illi, 'Credo' et baptizatus est, et osculauit eum. Et dixit illi, 'Vade in pace, in ista hora morieris, et Angeli Dei in aere exspectant te, ut gradieris cum illis ad Dominum, cui credidisti.' 

Inclinouse ante eles e dixo Santo Xermano, "Cres na Santa Trinidade?" e respóndelle, "Creo". Recibiu o bautismo e bicouno. E díxolle, "Vai en paz, nesta hora vas morrer, e os anxos de Deus agárdante no ceo, para que vaias con eles onda o Señor, no que criches".  

• Exemplo de ista por hac? : in ista hora morieris
• Exemplo de ut final : Angeli Dei in aere exspectant te, ut gradieris cum illis ad Dominum

Et ipse laetus intrauit in arcem, et Praefectus tenuit illum et alligauit, et ante tyrannum ductus et interfectus est. Mos enim erat apud nequissimum tyrannum nisi quis ante solis ortum peruenisset ad seruitutem in arce, interficiebatur. Et manserunt tota die iuxta portam ciuitatis, et non impetrauerunt ut salutarent tyrannum.

El mesmo entrou ledo na fortaleza, e o prefecto prendeuno e atouno e ante o tirano foi conducido e foi morto. Pois era o costume dese malvadísimo tirano que se alguén antes da saída do sol non chegase ao servizo na fortaleza, era morto. E ficaron durante todo o día xunto á porta da cidade, e non conseguiron saudar ao tirano.

• Exemplo de oración condicional (pret. plpf. subx + imperfecto ind.) : nisi quis ante solis ortum peruenisset ad seruitutem in arce, interficiebatur
• Exemplo de ut completivo : non impetrauerunt ut salutarent tyrannum.

Nennii Historia Britonum 32

[De aduentu Sancti Germani in Brittanniam et de miraculis eius]  

In tempore illius uenit Sanctus Germanus ad praedicandum in Brittannia, et claruit apud illos in multis uirtutibus, et multi per eum salui facti sunt, et plurimi perierunt. Aliquanta miracula, quae per illum fecit Deus, scribenda decreui.

No tempo deste rei veu Santo Xermano a predicar en Britania, e foi famoso entre eles por moitas accións virtuosas, e moitos salváronse gracias a el, e moitísimos pereceron. Coido que algúns milagres, que a través del fixo Deus, deben ser escritos.

• Giles traduce perierunt como "died unconverted", que fai mellor senso no contexto.
• Exemplo de xerundio (ad + acusativo do xerundio) con valor final : In tempore illius uenit Sanctus Germanus ad praedicandum in Brittannia.
• Infinitivo da voz perifrástica pasiva : Aliquanta miracula, [...], scribenda <esse> decreui.

Primum miraculum de miraculis eius. Erat quidam rex iniquus atque tyrannus ualde, cui nomen erat Benli. Illum uir sanctus uoluit uisitare, et properare disposuit ad iniquum regem, ut praedicaret illi. At cum ipse homo Dei uenisset ad ostium urbis cum comitibus suis, uenit portarius et salutauit eos, et miserunt eum ad regem, et rex durum responsum dedit illis et cum iuramento dixit, 'Si fuerint uel si manserint usque ad caput anni, non uenient unquam in medio urbis meae.' 

Primeiro milagre dos seus milagres. Había un rei inicuo e moito cruel, que tiña por nome Benli. Este home santo quixo visitalo, e dispuxo ir presto onda o rei inicuo, para lle predicar. Pero despois de que o propio home de Deus chegase á porta da cidade coa súa compaña, veu o encargado da porta e saudounos, e mandárono onda o rei, e o rei deulles unha dura resposta e con xuramento dixo "aínda que estean ou permanezan até o cabo do ano, non virán nunca ao centro da miña cidade". 

• Exemplo de ut + subxuntivo con valor final : properare disposuit ad iniquum regem, ut praedicaret illi
• Exemplo de cum histórico : cum ipse homo Dei uenisset ad ostium urbis cum comitibus suis
• Exemplo de condicional (real; futuro perfecto + futuro simple) con valor concesivo (vid. Baños 2009:666) : Si fuerint uel si manserint usque ad caput anni, non uenient unquam in medio urbis meae.

Dum ipsi exspectarent ianitorem, ut nuntiaret illis sermonem tyranni, dies declinabat ad uesperum et nox appropinquabat, et nescierunt quo irent.

Mentres eles esperaban ao porteiro, para que lles comunicase as palabras do tirano, o día ía cara o serán e a noite achegábase, e non souberon onde ir.

• Exemplo de dum + impf. subxuntivo = cum + impf. subx. : Dum ipsi exspectarent ianitorem
• Exemplo de interrogativa indirecta : nescierunt quo irent

Interea uenit unus de seruis regis e medio urbis, et inclinauit se ante uirum Dei, et nuntiauit illis omnia uerba tyranni, et inuitauit illos ad casam suam, et exierunt cum eo, et benigne suscepit eos. 

Entre tanto veu un dos escravos do rei do centro da cidade, e inclinouse ante o home de Deus, e anuncioulles todas as palabras do tirano, e convidounos á súa cabana, e saíron con el, e acolleunos amablemente.

Et ille nihil habebat de omnibus generibus iumentorum, excepta una uacca cum uitulo; et occidit uitulum, et coxit, et posuit ante illos. Et praecepit Sanctus Germanus ut non confringerent os de ossibus eius, et sic factum est; et in crastino uitulus inuentus est ante matrem suam sanus et uiuus, incolumisque.

El non tiña ningún tipo de gando, agás unha vaca cun tenreiro; e matou o tenreiro, e coceuno e púxoo ante eles. E mandou Santo Xermano que non escacharan ningún óso dos ósos do tenreiro, e fíxose así; ao día seguinte o tenreiro foi atopado ante a súa nai san e vivo e incólume. 

• Exemplo de ut completivo : praecepit Sanctus Germanus ut non confringerent os de ossibus eius

Nennii Historia Britonum 31

[De Guorthigirno rege et de primo aduentu Saxonum in Brittaniam]

Factum est autem post supradictum bellum, id est, quod fuit inter Brittones et Romanos, quando duces illorum occisi sunt, et post occisionem Maximi tyranni, transactoque Romanorum imperio in Brittannia, per quadraginta annos fuerunt sub metu.

Pero aconteceu despois da devandita guerra, isto é, a que houbo entre os britóns e os romanos, cando os representantes destes foron asasinados, e despois da morte do tirano Máximo, desaparecido o control dos romanos en Britania, que durante corenta anos viviron baixo o medo.

• Construción de ablativo absoluto : transactoque Romanorum imperio in Brittannia
• Uso de quando como conxunción temporal co valor de "cando" : quando duces illorum occisi sunt

Guorthigirnus regnauit in Brittannia, et dum ipse regnabat in Brittannia, urgebatur a metu Pictorum Scottorumque, et a Romanico impetu, necnon et a timore Ambrosii. 

Guortixirno reinou en Britania, e mentres el mesmo reinaba en Britania, era presa do medo aos pictos e aos escotos, e víase acosado polo ataque dos romanos, e non menos polo temor a Ambrosio.

Interea uenerunt tres ciulae a Germania expulsae in exilio, in quibus erant Hors et Hengist, qui et ipsi fratres erant, filii Guictgils, filii Guitta, filii Guectha, filii Vuoden, filii Frealaf, filii Fredulf, filii Finn, filii Folcwald, filii Geta, qui fuit, ut aiunt, filius Dei. Non ipse est Deus Deorum, Amen, Deus exercituum, sed unus est ab idolis eorum, quae ipsi colebant.

Mentres tanto viñeron tres naves de guerra de Xermania ao exilio, nas que estaban Hors e Henxist, que eran etre eles irmáns, fillos de Guictxils, fillo de Guitta, fillo de Guectha, fillo de Vuoden, fillo de Frealaf, fillo de Fredulf, fillo de Finn, fillo de Folcwald, fillo de Xeta, que foi, segundo din, fillo de Deus. Non é o mesmo Deus dos Deuses, Amén, o Deus dos exércitos, senón un dos ídolos deles, que eles mesmos adoraban.

Guorthigirnus suscepit eos benigne, et tradidit eis insulam, quae in lingua eorum uocatur Tanet, Brittannico sermone Ruoihin. Regnante Gratiano secundo Equantio, Saxones a Guorthigirno suscepti sunt, anno quadringentesimo septimo post passionem Christi.

Guorthixirno recibiunos con cordialidade, e deulles a illa que na lingua deles é chamada Tanet, na lingua británica Ruoihin. Reinando Graciano segundo Ecuancio, os Saxóns foron recibidos por Guorthixirno, no ano catrocentos sete despois da paixón de Cristo.